برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات رشد و تولید مثل ترکیبی در گوسفند زندی

در این تحقیق، از رکوردهای 5100 راس بره نژاد زندی حاصل از 165 قوچ و 1422 راس میش، که طی 16 سال (1385-1370) در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد خجیر استان تهران جمع آوری شده بود، برای برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات رشد و تولید مثل ترکیبی استفاده شد. صفات رشد شامل وزن تولد (bwt)، وزن شیرگیری (wwt)، وزن 6 ماهگی (bwt6m)، وزن 9 ماهگی (bwt9m) و وزن 12 ماهگی (bwt12m) و صفات تولید مثل ترکیبی شامل مجموع وزن بره های از شیرگرفته شده از هر میش تحت آمیزش در دوره های زایش اول (tww1/ej)، دوم (tww2/ej)، سوم (tww3/ej) و چهارم (tww4/ej) بودند. مولفه های واریانس و پارامترهای ژنتیکی صفات رشد و تولید مثل ترکیبی به روش حداکثر درستنمایی محدود شده (reml) برآورد شدند. برای تجزیه و تحلیل صفات رشد، شش مدل مختلف حیوانی برازش و سپس مناسب ترین مدل با استفاده از آزمون نسبت درستنمایی انتخاب شد. مناسب ترین مدل برای برازش اثر عوامل مختلف در صفات وزن تولد و شیرگیری، مدل 3 (شامل اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری) و در اوزان 6، 9 و 12 ماهگی، مدل 1 (شامل اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم) بود. بر اساس مناسب ترین مدل، وراثت پذیری مستقیم و مادری برای صفت وزن تولد به ترتیب 37/0± 098/0 و 019/0 ± 152/0 و برای وزن شیرگیری به ترتیب 031/0± 118/0 و 015/0±040/0 برآورد شد. این برآوردها برای وراثت پذیری مستقیم در اوزان 6، 9 و 12 ماهگی به ترتیب 036/0±189/0، 042/0±158/0 و 044/0±269/0 بودند. برای تجزیه و تحلیل صفات تولید مثل ترکیبی تنها مدل 1 برازش شد. بر این اساس، وراثت پذیری مستقیم برای tww1/ej تا tww4/ej به ترتیب 051/0±029/0، 049/0±020/0، 079/0±042/0 و 094/0±196/0 برآورد شد. پایین بودن مقادیر وراثت پذیری این صفات در مطالعه حاضر می تواند ناشی از بالا بودن واریانس محیطی باشد. لذا بهبود شرایط محیطی می تواند نقش قابل ملاحظه ای در تغییر عملکرد صفات تولید مثلی داشته باشد. همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بین وزن بدن در سنین مختلف مثبت و متوسط تا بالا بوده، دامنه ای از 646/0 (بین وزن تولد و وزن شیرگیری) تا 983/0 (بین وزن شیرگیری و 6 ماهگی) داشت. همچنین همبستگی های فنوتیپی بین این صفات مثبت و متوسط بوده، دامنه ای از 185/0 (بین وزن تولد و وزن 12 ماهگی) تا 701/0 (وزن 6 ماهگی و وزن 9 ماهگی) داشت، اما از همبستگی های ژنتیکی کمتر بود. برای صفات تولید مثل ترکیبی، همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم در دوره های مختلف زایش متوسط تا بالا بوده، دامنه ای از 361/0- (بین دوره زایش دوم و سوم) تا 905/0 (بین دوره زایش اول و دوم) داشت. این برآوردها برای همبستگی های فنوتیپی بین صفات کمتر از همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بوده، دامنه ای از 004/0- (بین دوره زایش دوم و سوم) تا 113/0 (بین دوره زایش سوم و چهارم) داشت. برآورد همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بین صفات رشد و صفات تولید مثل ترکیبی مثبت بوده و از 631/0 (بین وزن شیرگیری و tww4) تا 00/1 (بین وزن تولد و tww1) بود. به طور کلی، نتایج تحقیق حاضر نشان داد که انتخاب بر اساس صفت وزن شیرگیری می تواند باعث بهبود صفات رشد مراحل بالاتر و افزایش کیلوگرم بره از شیرگرفته شده از هر میش شود. واژه های کلیدی: گوسفند نژاد زندی، پارامترهای ژنتیکی، reml ، مدل حیوانی، صفات رشد و مجموع وزن بره های از شیر گرفته شده.